فصل انتخاب استانداران | مدیران ارشد وزارت کشور باید با گفتمان رئیس‌‌جمهور همراه باشند | اگر وزارت کشور صلاح ندانست گشت ارشاد باشد، نیروی انتظامی باید حرف شنوی داشته باشد

رویداد۲۴| امیرحسین جعفری: گزینه پزشکیان برای وزارت کشور باعث انتقادات بسیاری به رئیس‌‌جمهور جدید شد. وزیری که مطلوب اصلاح‌طلبان و جامعه نبود و حالا در انجام مطالبات سبد رأی پزشکیان نیز مشخص نیست چقدر موفق عمل کند. پایان گشت نور و برخورد‌های تند نیروی انتظامی در کنار برکناری استاندار‌هایی مانند استانداری اصفهان و فارس که در دولت رئیسی رویکرد بسیار متفاوتی با دولت پزشکیان داشتند و شاید از دیگر استان‌ها نیز تندتر رفته بودند، چند مطالبه اساسی جامعه از وزارت کشور است.

بیشتر بخوانید:

اسکندر مومنی، وزیر پیشنهادی کشور کیست؟

سید محمود حسینی، استاندار سابق سیستان و بلوچستان، معتقد است که وزارت کشور و استانداران اهمیت بالایی دارند و در استان‌ها، نماینده حاکمیت محسوب می‌شوند. او در اینباره می‌گوید: «وزارت کشور از گذشته معروف به وزارت داخله بود. تقریباً تمام وزارتخانه‌ها به جز وزارت خارجه، مربوط به این وزارت خانه بودند. ابعادی که به عنوان ماموریت‌های وزارت کشور قابل اهمیت است، امنیت، سیاست، مدیریت بحران و مسائل اجتماعی است. البته در حوزه‌های ارتباط با نهاد‌های مدنی هم مسئولیت دارد اما چهار محور فوق مهم‌تر است. کشورما یک کشور حادثه‌خیز است و مدیریت بحران و حوادث با وزارت کشور است. از نظر ابعاد سیاسی، برگزاری انتخابات‌ها با وزارت کشور است. هرچند به طور مستقیم، برگزاری انتخابات با فرمانداران و بخشداران است. از نظر بعد اجتماعی هم آسیب‌های اجتماعی به وزارت کشور برمی گردد. باید یادآوری کنم که استانداران فقط نمایندگان وزارت کشور نیستند و نماینده حاکمیت هستند. در کشور استانداران به عنوان والی حساب می‌شوند. وقتی بحث امنیت می‌شود، تمام ارگان‌های امنیتی به طور مستقیم و غیرمستقیم، باید با استاندار هماهنگ باشند. اعضا شورای تأمین باید تابع استاندار باشند.»

استاندار، مجری عهد‌های رئیس جمهور

او معتقد است انتخابات استانداران پیچیده‌ترین کار وزارت کشور است و استاندار باید با گفتمان رئیس جمهور همراه باشد؛ او می‌گوید: «یکی از پیچیده‌ترین کار‌های وزارت کشور، انتخاب استانداران است. استاندار یک مقام سیاسی است و باید فردی انتخاب شود که قدرت تصمیم‌گیری داشته باشد. علاوه بر آن گفتمان‌اش با گفتمان رئیس جمهور مخالف نباشد. رئیس جمهور یک گفتمانی را مطرح کرده و براساس آن رأی آورده است. اگر استاندار این دو شرط را نداشته باشد، پایگاه رأی رئیس جمهور مسأله دار می‌شود. استاندار باید تواند نفر اول استان باشد و خودش هم قبول داشته باشد که نفر اول است. دولت‌ها توسط استانداران در استان حضور دارند و باید عهد و پیمان‌های رئیس جمهور را اجرا کنند. هنوز وزیر کشور معاون سیاسی خود را انتخاب نکرده است تا استانداران معرفی شوند. »

پایان گشت نور با وزارت کشور پزشکیان

استاندار سابق سیستان و بلوچستان معتقد است که پایان فعالیت‌های گشت نور، بخشی از وعده‌های پزشکیان است و از طریق وزارت کشور باید پیگیری شود؛ او می‌گوید: «همه جای دنیا غیر از ایران، پلیس زیر نظر وزارت کشور است. در هر استانی فرمانده پلیس باید تحت امر استاندار باشد. در کل کشور هم باید تحت امر وزیر کشور باشند. اگر وزارت کشور صلاح ندانست که گشت ارشاد باشد، نیروی انتظامی باید حرف شنوی داشته باشد. واقعیت این است که این اختیار وجود ندارد. با وجود اینکه وزیر کشور پاسخگوی امنیت است، اما تمامی اختیارات مربوط به امنیت را ندارند. گشت ارشاد بعد از تجربه اعتراضات سال ۱۴۰۱و فوت خانم مهسا امینی، در عمل منتفی شده بود اما با اسم جدید فعال شده است. گفتمان رئیس جمهور با روش گشت نور مخالف است. رئیس‌جمهور کمتر عهد و پیمان و قولی را اعلام کردند اما چند مورد را به صورت مشخص اعلام کردند. یکی از مهم‌ترین نمونه‌ها مسأله گشت ارشاد بود، دوم مسأله فیلترینگ بود. سوم مسأله احترام به اساتید و برقراری عدالت بود. احتمالاً همانطور که تاکنون سعی کردند با وفاق کار را حل کنند، با روش دیگری اقدامات گشت ارشاد را مدیریت کنند.»

تأثیر استانداری بر پدیده‌های اجتماعی

حسینی درباره لزوم توجه وزارت کشور به مسائل اجتماعی و جلوگیری از تبدیل شدن آن‌ها به مسائل امنیتی می‌گوید: «وقتی صحبت از امنیت می‌کنیم، به معنای امنیت سخت‌افزاری نیست. امنیت تابع نظم و اقتدار و اعمال حاکمیت و قانون است. برقراری امنیت را نمی‌توان مساوی این دید که اگر فرضا اعتراضی شروع شد، در گام اول با آن برخورد شود. چنین چیزی برقراری امنیت نیست، قبل از آن باید نظم و اعمال حاکمیت و برقراری قانون در جامعه وجود داشته باشد. متأسفانه برخی از برخورد‌ها، باعث می‌شود که مسائل اجتماعی، فوراً سیاسی شود و سپس ابعاد امنیتی پیدا شود. تبدیل پدیده اجتماعی به پدیده امنیتی، مثل ریختن بنزین روی آتش است.»

اتباع و مرز‌ها؛ دو چالش پیش رو استانداری

حسینی معتقد است که دیوار مرزی و ورود بی قاعده اتباع، دو چالش پیش روی وزارت کشور است؛ او در اینباره می‌گوید: «یکی از مسائل وزارت کشور، برقراری نظم در مرز است. نگهداری مرز در شرایط صلح، دست نیروی انتظامی است و این نیرو تحت اداره وزارت کشور است. مرز‌ها در تمام دنیا کنترل و مدیریت لازم دارد اما انسداد تحقق‌پذیر نیست. یکی از اشتباهاتی که در دهه‌های اخیر شد، این بود که دیوار مرزی کشیدند و باید در این دوره مورد تجدید نگاه قرار بگیرند. یکی دیگر از اولویت‌ها و مسائل اساسی وزارت کشور، بحث اتباع است. اینکه عده کثیری بدون ویزا وارد شوند قابل قبول نیست. اینکه کسی هم تاکنون نتوانسته مشکل را حل کند قابل قبول نیست. کشور افغانستان که هم فرهنگ و هم زبان ایران است، مشکل امنیت و اقتصاد دارد. در نتیجه خواه ناخواه با این پدیده مواجه هستیم. باید این مسأله توسط وزارت کشور مدیریت شود. مدیریت مسأله اتباع هم با زور جواب نمی‌دهد. گاهی اوقات به نیروی کار افغانستانی نیاز هم وجود دارد. ما از نظر میانگین سنی جمعیتمان در حال پیر شدن است و ده سال آینده نیروی جوان برای کار‌های عادی نداریم. درهر حال هرکسی می‌خواهد وارد ایران شود، باید تحت کنترل باشد و وزارت کشور نظارت کند. »

وزارت کشور در این دوره چالش‌های اساسی پیش روی خود دارد. مسأله مدیریت مرز‌ها و اتباع، که در دولت رئیسی با نگاهی دیگر ر‌ها شده بود و میزان قابل توجهی از افغانستانی‌ها بدون نظارت به کشور وارد شدند، بخشی از چالش‌های وزارت کشور در این دوره است. چالش دیگر مسأله گشت ارشاد و برخورد‌های نیروی انتظامی است که سبد رأی پزشکیان دیگر تحمل تداوم آن به شکل فعلی را ندارد و شاید یکی از انگیزه‌های اساسی برای رأی دادن به پزشکیان، پایان دادن به چنین رویکرد‌هایی بود. مسأله تغییر استانداران تندرو و انتصاب چهره‌های میانه رو و فنی هم یکی از مهم‌ترین اولویت‌های وزارت کشور در دولت پزشکیان است.